Cattleya labiata
Synonim: Epidendrum labiatum Rchb. f., Cattleya labiata vera Veitch, Cattleya labiata var. autumnalis Linden, Cattleya labiata var. genuina Stein, Cattleya labiata var. warocqueana Rolfe, Cattleya lemoniana Lindley, Cattleya warocqueana Linden ex Kerchove. Cattleya warneri T. Moore jest bardzo blisko spokrewniona z Cattleya labiata i wiele autorytetów uważa, że powinna być uznana za odmianę Cattleya labiata. Veitch nawet uznaje większość jednolistnych Cattleyi za odmiany Cattleya labiata. Jednakże są wystarczająco duże różnice pomiędzy Cattleya labiata i Cattleya warneri, takie jak większy rozmiar kwiatów u Cattleya warneri i fakt, że kwitnie ona wiosną a nie jesienią, i dlatego przez większość autorów są one uznawane za odrębne gatunki. Cattleya labiata var. atropurpurea Paxton, Cattleya labiata var. candida Lindley i Paxton, Cattleya labiata var. mossiae (Hooker) Lindley oraz Cattleya labiata var. picta Lindley i Paxton są obecnie uważane za synonimy Cattleya mossiae Hooker. Cattleya labiata var. bella Rchb. f. i Cattleya labiata var. mendelii Sanders są obecnie uważane za synonimy Cattleya mendelii Backhouse. Cattleya labiata var. dawsonii (Warner) DuBuysson, Cattleya labiata var. lueddemanniana (Rchb. f.) Rchb. f., Cattleya labiata var. roezlii Rchb. f., Cattleya labiata var. wilsoniana Rchb. f. są obecnie uznawane za synonimy Cattleya lueddemanniana Rchb. f. Cattleya labiata var. dowiana Veitch jest obecnie uznawana za synonim Cattleya dowiana Bateman. Cattleya labiata var. gaskelliana N. E. Brown jest obecnie uważana za synonim Cattleya gaskelliana Rchb. f. Cattleya labiata var. eldorado Veitch jest obecnie uważana za synonim Cattleya eldorado Linden ex Van Houtte, która może ewentualnie zostać synonimem Cattleya trichopiliochila Barbosa-Rodrigues. Cattleya labiata var. trianaei subvar. chocoensis Veitch jest obecnie uważana za synonim Cattleya quadricolor Bateman. Cattleya labiata var. percivaliana Rchb. f. jest obecnie uważana za synonim of Cattleya percivaliana O'Brien. Cattleya labiata var. schroderae Sander jest obecnie uważana za synonim Cattleya schroderae Sander. Cattleya labiata var. trianaei Duchartre jest obecnie uważana za synonim Cattleya trianaei J. Linden i Rchb. f. Cattleya labiata var. warneri O'Brien jest obecnie uważana za synonim Cattleya warneri T. Moore. Cattleya labiata var. warscewiczii Rchb. f. jest obecnie uważana za synonim Cattleya warscewiczii Rchb. f.
Występowanie:
Północno-wschodnia Brazylia. Cattleya labiata została pierwotnie opisana na podstawie rośliny, o której mówiono, że pochodziła z gór Organ, które znajdują się na północ od Rio de Janeiro. Gatunek ten jednak nigdy później nie został znaleziony na tym terenie i jest bardzo prawdopodobne, że lokalizacja naturalnego siedliska podana dr Lindleyowi była błędna lub celowo myląca. Rośliny są spotykane w górskich lasach w stanach Ceara, Paraiba, Pernambuco, Alagoas i Piaui na wysokości 500-1000 m. Są one spotykane w głębi lądu, poczynając od 50-150 km od wybrzeża, i obszar występowania rozciąga się aż 300-400 w głąb lądu. W regionie tym rośliny spotykane są w trzech różnych typach siedlisk naturalnych, włączając w to strefę tropikalnych lasów deszczowych w pobliżu wybrzeża z wyraźnymi porami roku, strefę tropikalnych lasów liściastych, która jest dalej w głębi lądu i strefę buszu kolczastego, która jest daleko w głębi lądu. Rośliny zwykle rosną w jasnych warunkach, w pobliżu wierzchołków starych drzew, gdzie spotykane są na pionowych pniach lub ukośnie rosnących gałęziach. Jednakże są one czasem spotykane rosnące na skałach zarówno w cieniu, jak i w słońcu. Rośliny zwykle, ale nie zawsze, są chronione przed pełnym słońcem. Kiedy rosną w pełnym słońcu, liście i pseudobulwy wykształcają ochronną czerwonawo-brązową barwę, a czerwono-różowe kwiaty są intensywniej zabarwione. Przez wiele lat donoszono o występowaniu Cattleya labiata w stanach Bahia i Minas Gerais. Chociaż podejmowano wspólne wysiłki w celu znalezienia tego gatunku w tych stanach, zwłaszcza na północy Bahia, nie znaleziono tam tych roślin. Natomiast na południu stanu Bahia spotykane są populacje blisko spokrewnionej z nią Cattleya warneri. Ponieważ różnice pomiędzy tymi dwoma gatunkami są nieznaczne, Cattleya warneri T. Moore była przypuszczalnie błędnie podawana przez te wszystkie lata przez handlarzy, kolekcjonerów i odwiedzających środowisko jako Cattleya labiata.
Klimat:
Zanotowane skrajne temperatury to 36°C i 11°C.
Średnia wilgotność ponad 80% przez cały rok.
Opady od 20 mm w okresie od kwietnia do lipca aż do 254 mm w grudniu.
Średnie temperatury (dzień/noc) od 22,2/15,6°C w styczniu do 30,0/17,8°C w czerwcu.
Okres kwitnienia: Czerwiec do lutego z maksimum przypadającym na październik i listopad.
Uwagi różne:
Okres kwitnienia podawany w danych klimatycznych oparto na doniesieniach hodowców. W siedlisku naturalnym nowe przyrosty pojawiają się na wiosnę, a kwitnienie zwykle występuje pomiędzy końcem lata a początkiem jesieni w zależności od danego siedliska i warunków klimatycznych. Na większości terenów zwykle można spotkać kwitnące rośliny o każdej porze roku, lecz szczyt sezonu kwitnienia przypada na jesień. Nadejście intensywnych opadów deszczu zawsze przyczynia się do kwitnienia, podczas gdy ich osłabienie lub susza opóźnia kwitnienie. Po kwitnieniu roślina zazwyczaj przechodzi 6-miesięczny okres spoczynku. W uprawie kwitnienie można kontrolować poprzez manipulowanie długością dnia z użyciem sztucznego doświetlania i przez modyfikowanie cyklu podlewania. W rezultacie rośliny kwitną, gdy noce stają się dłuższe a podlewanie jest obfitsze. Badania uprawianych roślin wskazują, że Cattleya labiata inicjuje wzrost pąków kwiatowych podczas najdłuższych dni w roku. Jednakże, po zainicjowaniu pąków czekają one na krótsze dni i chłodniejsze noce na jesieni zanim rozpocznie się wzrost łodyg kwiatowych i nastąpi kwitnienie. Gatunek ten nie kwitnie w warunkach stale długiego dnia, takich jak 16 lub więcej godzin światła, w połączeniu ze stałymi temperaturami nocnymi powyżej 18°C. Niektóre rośliny kwitną w przypadku stałego występowania długich dni, ale przy nocnych temperaturach wynoszących 13°C. Około połowy roślin kwitnie przy stale panujących warunkach dnia krótkiego tj. 9 godzin oświetlenia i nocnej temperaturze ok. 18°C, lecz najlepsze kwitnienie występuje przy stale panujących warunkach dnia krótkiego i niskich temperaturach (ok. 13°C) nocy, już po zainicjowaniu pąków. Pąki kwiatowe do wzrostu wymagają najwyraźniej albo chłodnych nocy albo krótkiego dnia, lecz kwitną najbardziej niezawodnie przy wystąpieniu obu tych czynników. Rośliny z różnych siedlisk naturalnych zwykle prezentują interesujące odmiany. Te z tropikalnych, sezonowych stref lasów deszczowych w pobliżu wybrzeży są duże, a ich kwiaty są często uznawane za najpiękniejsze z czysto różową, bardzo pomarszczoną warżką. Rośliny ze strefy tropikalnych lasów liściastych są zwykle większe i tworzą większe i ciemniejsze kwiaty niż te z innych stref. Rośliny ze strefy buszu kolczastego mogą być bardzo małe. Czasami określane jako miniaturowa Cattleya labiata, mają one małe, ciemne szkarłatno-purpurowe kwiaty. Więcej form białych spotykanych jest w regionie wokól Garanhuns w Pernambuco, niż na innych obszarach.
Uwagi dotyczące hybryd:
Liczba chromosomów wynosi n = 20 i n = 21 i 2n = 40, 41, 42. Ponadto znaleziono klony diploidalne, triploidalne i tetraploidalne. Cattleya X victoria reginae hort. ex Gardner's Chronical jest rzadką naturalną krzyżówką pomiędzy Cattleya labiata i Cattleya tigrina A. Richard (Cattleya leopoldii Verschaffelt ex Lemaire). Cattleya X Le czar, którą Rolfe opisał jako Cattleya X imperator, jest naturalną krzyżówką pomiędzy Cattleya labiata i Cattleya granulosa Lindley. Cechy inicjowania pąków kwiatowych i kwitnienia, które opisane były w sekcji Uwagi różne są przekazywane potomstwu.
Informacje o roślinie i kwiatach:
Wielkość i typ rośliny:
Epifit o sympodialnym typie wzrostu osiągający zróżnicowane rozmiary (15-60) cm.
Pseudobulwy/łodyga:
Pseudobulwy mają 7-27 cm długości. Ciężkie, maczugowate pseudobulwy są lekko spłaszczone i silnie pomarszczone. Rozmiar rośliny zależy od odmiany, lokalizacji siedliska i warunków uprawy.
Liście:
Pojedynczy, duży, sztywny liść o długości 10-30 cm wyrasta na wierzchołku każdej pseudobulwy. Jest on zwykle podłużny, lecz jego rozmiar i kształt jest zróżnicowany w zależności od odmiany, lokalizacji środowiska i warunków uprawy. Kiedy rośliny rosną przy bardzo silnym oświetleniu, liście mogą być prawie okrągłe i małe (10 cm). Liście rosnące w silnym oświetleniu utrzymują się w pionowej pozycji, aby ograniczyć wielkość powierzchni wystawionej na światło, podczas gdy rosnące w warunkach słabego oświetlenia mogą rosnąć prawie pod kątem prostym w stosunku do pseudobulwy, aby maksymalnie wykorzystać światło.
Kwiatostan:
8-15 cm długości. Wzniesiony kwiatostan wyrasta z pomiędzy dużej, podwójnej pochewki na wierzchołku wykształconych pseudobulw. Pochewka ma 6-13 cm długości i 2-3 cm szerokości. Są one zwykle zielone w czasie, gdy pojawia się pąk. Przez wiele lat niektórzy autorzy podawali, że obecność podwójnej, zielonej pochewki kwiatowej jest prostym sposobem określenia, czy dana roślina jest czy nie jest gatunkiem Cattleya labiata, lecz nie jest to pewny sposób. Niektóre rośliny kwitną rok po roku wytwarzając podwójne pochewki, lecz inne zawsze kwitną z pojedynczej. By bardziej skomplikować kwestię, niektóre rośliny kwitną zarówno z pojedynczej jak i podwójnej pochewki, nawet w taki sposób, że na jednej łodydze jest podwójna pochewka, a na drugiej pojedyncza i to w tym samym czasie. By jeszcze bardziej wprowadzić zamieszanie, niektóre rośliny czasami kwitną z suchych pochewek lub kwitną nawet nie wytwarzając pochewek. Te informacje są wynikiem badań nad rodzajem Cattleya przeprowadzanych przez L. Menezes w Brazylii. W jej badaniach rośliny były dzielone na grupy w zależności od typu środowiska i ich występowania geograficznego. Dodatkowo, Cattleya warneri i Cattleya mendelii, które niektórzy autorzy uważają za synonimy Cattleya labiata, mogą również kwitnąć z podwójnych pochewek kwiatowych.
Kwiaty:
3-5. Dobrze uprawiane rośliny mogą wykształcać 6-9 kwiatów. Zmienne kwiaty mogą mieć 12-18 cm średnicy. Kwiaty są trwałe, bardzo przyjemnie pachną, zwłaszcza ranem. Płatki obu okółków są zazwyczaj jasno do połyskliwie ciemno liliowo-różowych. Mają prawie taką samą długość, ale płatki okółka wewnętrznego są szersze z bardzo pofalowanym i pomarszczonym brzegiem. Falbaniasta warżka ma ok. 7 cm długości i 4 cm średnicy po rozłożeniu, lecz działki boczne są złożone i tworzą rurkę wokół prętosłupa. Warżka jest fioletowo-purpurowa, o różnej intensywności koloru, ma liliowo-różowe brzegi i żółtą gardziel, która jest ozdobiona liliowymi żyłkami. Jest wiele nazwanych odmian, do których dochodzą jeszcze ogrodnicze odmiany kolorystyczne. Opis i barwne fotografie wielu odmian można znaleźć w wydaniu magazynu Orchid Digest z lipca-sierpnia-września 1987.
Tłumaczenie: Mariusz Wójcik |
